Πατριωτικές εξάρσεις στα Βαλκάνια: Η προεκλογική ρητορεία σε Σερβία, Κροατία, Βοσνία|BCI GREECE

Στις 21 Ιουνίου οι Σέρβοι προσέρχονται στις κάλπες για τις βουλευτικές εκλογές. Μόλις πρόσφατα το γειτονικό Μαυροβούνιο, θεωρητικά παραδοσιακός σύμμαχος της Σερβίας, άρχισε να ανοίγει τα σύνορά του για υπηκόοους συγκεκριμένων χωρών, που, με βάση επιδημιολογικές μελέτες, έχουν θετικό απολογισμό στην καταπολέμηση του κορωνοϊού. Η Σερβία δεν περιλαμβάνεται σε αυτές τις χώρες. Για την πρωθυπουργό Άνα Μπρνάμπιτς το μήνυμα είναι σαφές: Οι Σέρβοι είναι ανεπιθύμητοι στο Μαυροβούνιο, αλλά η Σερβία, προειδοποιεί η Μπρνάμπιτς, θα υπερασπιστεί τα συμφέροντά της. Την ίδια ώρα ο υπουργός Εξωτερικών Ίβιτσα Ντάσιτς παίζει για μία ακόμη φορά το χαρτί του Κοσυφοπεδίου. Προειδοποιεί ότι η πρώην σερβική επαρχία παραμένει στον πυρήνα των εθνικών συμφερόντων και το Βελιγράδι ποτέ δεν πρόκειται να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του.

«Η Σερβία παραμένει δέσμια εθνικών συμφερόντων», υποστηρίζει η κοινωνιολόγος Βέσνα Πέσιτς, η οποία παλαιότερα είχε ενεργό ανάμειξη στην πολιτική ως βουλευτής, αλλά και ιδρυτικό μέλος του γιουγκοσλαβικού παραρτήματος της Επιτροπής του Ελσίνκι για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Η αντιπολίτευση στο Βελιγράδι εμφανίζεται ανίσχυρη και διχασμένη, ενώ την ίδια στιγμή ο πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς περιοδεύει σε εργοτάξια και υπόσχεται μισθολογικές αυξήσεις. Η έναρξη του προεκλογικού αγώνα έγινε σε μία αίθουσα σχεδόν άδεια, αν εξαιρέσουμε τις 286 οθόνες που είχαν τοποθετηθεί στον χώρο και έδειχναν οπαδούς του Βούτσιτς να τον χειροκροτούν. Όλο και πιο ασφυκτικά ελέγχει τον κρατικό μηχανισμό το Σερβικό Ριζοσπαστικό Κόμμα (SRS) του Βούτσιτς, ενώ ο Πατριάρχης της σερβικής ορθόδοξης εκκλησίας επαινεί ως «τέκνο του Θεού» τον πρόεδρο.

Στο στόχαστρο ανεπιθύμητοι πληροφοριοδότες

Προ καιρού ένας ανώνυμος πληροφοριοδότης προκάλεσε αίσθηση, καταγγέλοντας ότι ο πατέρας του υπουργού Δημοσίας Τάξεως αγόραζε όπλα σερβικής κατασκευής σε προνομιακή τιμή και τα μεταπωλούσε σε άλλους ενδιαφερόμενους. Το αποτέλεσμα ήταν να επέμβει η δικαιοσύνη, εκκινώντας δικαστική έρευνα, όχι όμως εναντίον του καταγγελομένου, αλλά εναντίον του πληροφοριοδότη. Στην έκθεση προόδου για την ενταξιακή πορεία της Σερβίας το 2019 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει ότι οι μεταρρυθμίσεις περασμένων ετών δεν έχουν συμβάλει, μέχρι στιγμής, στην καταπολέμηση της διαφθοράς στη χώρα. Πρόσφατη έκθεση της αμερικανικής ΜΚΟ Freedom House χαρακτηρίζει τη σημερινή Σερβία "υβριδική μορφή πολιτεύματος" μεταξύ δημοκρατίας και δικτατορίας.

Κροατία, όπως ...Σερβία

Η Κροατία ετοιμάζεται για βουλευτικές εκλογές στις 5 Ιουλίου. Αν και είναι ήδη μέλος της ΕΕ η μεθοδολογία του προεκλογικού αγώνα θυμίζει έντονα τη γειτονική Σερβία. Την περασμένη εβδομάδα το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας έκρινε νόμιμη την εμφάνιση σε μουσική εκδήλωση συμβόλου του "Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας" (NDH), ενός κράτους-μαριονέτα που είχαν ιδρύσει οι Γερμανοί το 1941 καταλαμβάνοντας τη Γιουγκοσλαβία. Το σύμβολο των δοσιλόγων έχει κάνει την εμφάνισή του και σε μονάδα του κροατικού στρατού. Ο πρόεδρος της χώρας επικρίνει ανοιχτά την ιστορική άγνοια πολλών συμπατριωτών του, με αποτέλεσμα να δεχθεί ο ίδιος κριτική ή ακόμη και ύβρεις.

Σε όλα αυτά προστίθεται η "υπόθεση Μπλάιμπουργκ". Πρόκειται για τη μαζική εκτέλεση στο Μπλάιμπουργκ της Αυστρίας, ή σε κάποια κοντινή περιοχή, το 1945 εκατοντάδων δοσιλόγων και πρώην συνεργατών των ναζί από τους παρτιζάνους του Τίτο. Σύμφωνα με την επικρατέστερη ιστορική εκδοχή, οι πρώην ευνοούμενοι του ναζιστικού καθεστώτος, στους οποίους πιθανώς προστέθηκαν και άμαχοι, είχαν επιχειρήσει να διαφύγουν στην Αυστρία για να αποφύγουν τους κομμουνιστές αντάρτες και να παραδοθούν στους Βρετανούς, αλλά εκείνοι δεν τους δέχθηκαν ως αιχμαλώτους πολέμου και τους έστειλαν πίσω στη Γιουγκοσλαβία. Έκτοτε η δημόσια συζήτηση για τα "γεγονότα" του Μπλάιμπουργκ διχάζει την κοινή γνώμη. Η επίσημη Κροατία αποδεικνύεται αρκετά ευφυής ώστε να αποφύγει εντός συνόρων τις εκδηλώσεις μνήμης για τους νεκρούς του Μπλάιμπουργκ, ωστόσο δεν διστάζει να στηρίξει μία τέτοια εκδήλωση εκτός συνόρων και συγκεκριμένα στο Σεράγεβο, πρωτεύουσα της γειτονικής Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Χιλιάδες άνθρωποι εξέφρασαν τη διαμαρτυρία τους, αλλά ο στόχος της κροατικής ηγεσίας είχε επιτευχθεί: η ιστορία ξαναγράφεται, η ενότητα του έθνους αποκαθίσταται και το φλερτ με τους ακροδεξιούς ψηφοφόρους μάλλον θα αποδώσει καρπούς στις εκλογές του Ιουλίου.

Οσμή σκανδάλου στο Ζάγκρεμπ

Δεν λείπουν όμως και τα σκάνδαλα στη σημερινή Κροατία. Η πιο πρόσφατη υπόθεση διαφθοράς αφορά επιδοτήσεις για την κατασκευή αιολικού πάρκου. Στελέχη του κυβερνώντος κόμματος είναι ήδη υπό κράτηση. Εικάζεται ότι μερικοί από τους συλληφθέντες είχαν δραστηριοποιηθεί στο άμεσο περιβάλλον του πρωθυπουργού Αντρέι Πλένκοβιτς. Ο ίδιος επισημαίνει απλώς ότι η κυβέρνησή του "δεν θέλει να αναμειγνύεται σε δραστηριότητες, που υποσκάπτουν το κύρος της". Στη διάρκεια της δικαστικής έρευνας ακούστηκε και το όνομα του αναπληρωτή γραμματέα του υπουργικού συμβουλίου. Λίγο αργότερα η κυβέρνηση Πλένκοβιτς έθεσε υπό αμφισβήτηση τις αρμοδιότητες της εισαγγελίας, αλλά εκείνη επέστρεψε τις αιτιάσεις, επικαλούμενη την ισχύουσα νομοθεσία.

Εκατομμύρια για ...άχρηστα ιατρικά μηχανήματα

Στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη οι εκλογές θα γίνουν μάλλον τον Οκτώβριο. Το γενικότερο κλίμα δεν προμηνύει ευχάριστες εξελίξεις. Μόλις πρόσφατα έκαναν "φτερά" πέντε εκατομμύρια ευρώ, καθώς είχαν διατεθεί σε μονάδα συσκευασίας αγροτικών προϊόντων με την προϋπόθεση να αλλάξει προσανατολισμό και να παράγει αναπνευστικά μηχανήματα, ώστε να συμβάλει στην καταπολέμηση του κορωνοϊού. Τελικά αποδείχθηκαν άχρητα τα αναπνευστικά μηχανήματα. Υπό κράτηση βρίσκονται τρεις ύποπτοι, μέχρι πρότινος ακόμη και ο πρωθυπουργός μίας από τις κρατικές οντότητες που συναπαρτίζουν την περίπλοκης πληθυσμιακής σύνθεσης ομοσπονδία της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Ωστόσο το κυβερνών κόμμα SDA κατάφερε να βγάλει τον εκλεκτό του από τη φυλακή. Τώρα ο επικεφαλής του SDA Μπακίρ Ιζετμπέγκοβιτς παίζει το χαρτί του πατριωτισμού και ισχυρίζεται ότι η δικαστική έρευνα δεν είναι παρά η συνέχιση των οργανωμένων επιθέσεων με στόχο το κόμμα του, αλλά και τον λαό της Βοσνίας.

Σε μία άλλη εξέλιξη, ένα βίντεο που απαθανατίζει εξαγορά ψήφου στη Βοσνία γνώρισε μεγάλη επιτυχία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά αγνοήθηκε παντελώς από τις αρμόδιες αρχές. Το 2019 σε όλη τη χώρα εκδόθηκε μόνο μία δικαστική απόφαση για υπόθεση διαφθοράς. Και αυτή η απόφαση ήταν αθωωτική.

DW / Νέναντ Πέλιτς / Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου